آپارتمان مسکونی اختیاریه | بیژن شافعی ، کیوان خطیر
موقعیت: ایران ، تهران
معماران: بیژن شافعی ، كیوان خطیر
كارفرما: محمّد رستم‌خانی
همكار طرح معماری: بهاره زنیان
طرّاحی سازه: كوروش صفایی
مدیریت پروژه: بیژن شافعی، ناهید بریانی
همكاران مدیریت اجرا: هرمز توحیدی، شورش علیپور
طرّاحی تأسیسات مكانیكی: بهرام اكسیری
طرّاحی تأسیسات الكتریكی: كامران نراقی‌پور
تاریخ شروع: 1387
تاریخ تکمیل: 1389
وقتی قرار است كه در یك كوچه‌ی بُن‌بست كار كنید، فضای مسکونی معنای دیگری می‌یابد. ساختمان فرسوده‌ی قدیمی كه به روشی نامتعادل و بدون كیفیّت ساخته شده ولی در كوچه بُن‌بستْ تاریخی دارد، می‌خواهد جای خود را به آپارتمان جدیدی بدهد كه می‌بایستی خصوصیت مكان مسكونی و سكوت بُن‌بست را در آن مدّ نظر داشت.
آپارتمان برای سرمایه‌گذاری ساخته نشد، بلكه بر اساس نیازهای ساكنین آن و فرزندان آنها طرّاحی گردید و فضاهای مسكونی اضافه برای كسانی پیش‌بینی شدند كه امكان حضور در خانواده را داشته باشند. یک واحد مسكونی برای پدر و مادر و سه واحد برای فرزندان و سه واحد اضافی مورد تقاضای كارفرما بود. برای تأمین این فضاها، آلترناتیوهای لازم ارائه شد. در آلترناتیوها، پیشنهاد مدیر طرح مبنی بر نورگیری از شمال و جنوب و تنفّس ساختمان برای عبور نسیم از داخل بنا مورد تأیید قرار گرفت و گزینه‌ی بهتر جهت ترسیم نقشه‌های اجرائی آماده گردید. با صرفِ نظر از زیربنای حدّاكثری در طبقه‌ی اوّل مكان ورودی با حسّاسیت بسیار بالا جهت ارتباط با كوچه‌ی بُن‌بست طرّاحی شد. آپارتمانهای جدید در كوچه بدون داشتن پیش‌فضای ورودی تنها پیش‌بینیِ عملكردی ارتباط سواره و پیاده با كوچه‌ی بُن‌بست را تأمین كرده بودند. در این بنا پیش‌فضای ورودی كه با كوچه یک پلّه اختلافِ سطح دارد، به‌عنوان ورودی پیاده در نظر گرفته شد.
در عقب‌نشینی ساختمان از كوچه سعی شده تا با ایجاد یک سكّوی نشیمن و یک بالكن نمادین در بالایِ ورودیِ پیاده، حال و هوایی مناسب كوچه‌ی بُن‌بست به وجود آید. دو درخت سروِ تزئینیْ نگهبانان ورودی هستند كه ضمناً نقش حضوری را بازی می‌كنند تا اجازه ندهند پارک اتومبیلها در جلوی ورودی پیاده مزاحمتی برای ساكنین ساختمان ایجاد كنند.
لابی ورودی اوّلین فضایی است كه با آن مواجه می‌شوید. اینجا فضایی‌ست برای ارتباط مستقل با طبقه‌ی زیرین یعنی محلّ استقرار استخر و فضای ورزشی و ارتباط با طبقات از طریق آسانسور و باكسِ پلّه. در این مكان فضای ملاقات و نگهبانی پیش‌بینی شده است، تاقچه‌ها در لابی، محلّ استقرار شمعهایی هستند كه فضا را تلطیف می‌کنند.
اتاق آسانسور به شكل اختصاصی با جزئیات كامل طرّاحی و ساخته شده است. آپارتمانها در شرق با دو اتاق خواب و در غرب با سه اتاق خواب همراه با نشیمنهای اختصاصی استقرار یافته‌اند. برای كلّیه‌ی جزئیات مربوط به درها، كمدها، آشپزخانه، فضاهای سرویسهای بهداشتی، نقشه‌های اجرائی تهیّه و با نظارت كامل ساخته شده‌اند. در باكس پلّه‌ی ارتباطی طبقاتْ بلوكهای شیشه‌ای به ابعاد 30 در 6 سانتیمتر كه با حركت پلّه تنظیم شده‌اند، امكان ورود نور را از نورگیرهای شرقی و غربی به داخل باكس پلّه فراهم می‌کند. طاقچه‌ها در راه‌پلّه و در داخل فضاهای مسكونی با نورپردازی مناسب محلّ استقرار اشیای تزئینی می‌باشند. فضای مسكونی والدین در طبقه‌ی آخرْ سطحِ كلِّ یک طبقه را می‌پوشاند. فضای پذیرایی در قسمت شمالی و فضای نشیمن خصوصی و خوابها در قسمت جنوبی با چشم‌انداز مناسب پیش‌بینی شده‌اند.
نمای آجر قرمز بنا با تركیب شبكه‌های چوبی ترکیبی خاطره‌انگیز است. شبكه‌های چوبیْ طبقات بالا را به هم پیوند می‌دهد و ارتباط با بام را ترسیم می‌نمایند. نماهای غربی و شرقی كه معمولاً در ساختمانها فراموش می‌شوند، به‌لحاظ دیدی كه از كوچه به آنها وجود دارد در این بنا یكی از مهمترین نماها تلقّی شده‌اند. در نمای غربیْ قاب‌بندیهای پیش‌بینی‌شده ما را به فضای نورگیر میانی هدایت می‌كند. در این فضا شبكه‌های چوبی نظر را به سوی آسمان می‌کشند و حسّی شاعرانه دارند. پشت‌بام به جای حضور وسیع تجهیزات مكانیكی و دیشهای ماهواره، فضایی برای تجمّع و استراحت در دو تراز می‌باشد. پلّه‌ای با شیب بسیار كم به خاطره‌ی نورگیری غربی پیوند می‌خورد و در آخرین تراز، شهر تهران با آسمان شفّاف و یا دودآلودش دیده می‌شود
