پاییز 5 | سید حامد حسینی | تهران

هر پروژه‌ای در معماری با چالش‌هایی رو به روست که مواجهه با آن و رسیدن به پاسخ، سناریوی مخصوص آن بنا را خواهد ساخت.
از ویژگی‌های زمین این پروژه می‌توان به عرض کم آن اشاره کرد که ما را در طراحی داخلی (پلان) و خارجی (نما) با محدودیت‌هایی رو به رو کرد و از طرفی دیگر، با وجود عرض کم زمین، 2 نبش بودن آن امکان نورگیری بهتری را برای ساختمان فراهم می‌کند.
سایت این پروژه‌ی مسکونی در محله امیرآباد تهران واقع شده است؛ مساحت این زمین 166 متر مربع است که از جبهه‌های جنوبی و غربی امکان بازشو و ورودی دارد. همچنین این مجموعه در 5 طبقه ی تک واحدی توسعه یافته است.
موقعیت قرارگیری سایت پروژه‌ی موردنظر در این محله به گونه‌ای ست که به دلیل عدم توجه به طراحی مناسب برای بناها و معابر و … و همچنین بافت نسبتا فرسوده‌ی آن، آنجا را به مکانی خنثی تبدیل کرده است که مانع جذب افراد به زندگی در این محل می‌شود.
از طرفی دیگر نیز نقش اصلی و تأثیرگذار در جذب نگاه رهگذران را، نمایی از بنا که رو به معبر اصلی ست، ایفا می کند؛ حال در زمین 2 نبش این پروژه، نمای اصلی این بنا که رو به معبر اصلی واقع شده است دارای عرض کوچکتری ست که در نهایت مساحت کمی را در نمای خیابان به خود اختصاص داده است.
از این رو طراحی این پروژه به گونه‌ای پیش می‌رود که نما با شکستن عناصر اصلی خود به قطعات مجزای کوچکتر و با ابعادی متفاوت، با ایجاد نوعی خطای دید از وزن بصری عرض کم نمای اصلی بکاهد و از طرفی نیز این شکست و تقسیمات نما بتواند بر اساس پاسخ به نیازهای کاربردی پلان شکل گیرد و در نهایت نما تبدیل شد به نمایش واضحی از هندسه‌ی قوی مکعب‌هایی که به عنوان ساختار و عناصر اولیه طراحی به کار برده شده‌اند و رنگ سفید و روشن مکعب‌های نما در زمینه‌ی تیره، نما را منبسط و بزرگتر به نظر می‌رساند که می‌تواند خطای دیدی را ایجاد کند؛ همچنین ضخامت متفاوت این مکعب‌ها اختلاف بعدی را تشدید می کند که می تواند با این بازی فرمی، وزن بصری خاصی را به نمای مسطح و خنثی ببخشد.
از دیگر راهکارهای طراحی، امتداد فرم نمای ضلع کوچکتر به سمت نمای ضلع بزرگتر بناست که این تکرار و پیوستگی فرمی و کشیده شدن نمای ضلع کوچک (نمای اصلی) در نمای ضلع بزرگتر (نمای فرعی)، نوعی ابهام را در شروع و پایان نمای اصلی و فرعی ایجاد می‌کند که می‌تواند نمای ضلعی از بنا که رو به معبر اصلی ست را شاخص‌تر و بزرگتر به نظر رساند.
به دلیل 2 نبش بودن زمین، ایجاد پخ در نبش ساختمان الزامی ست و به منظور تناسب فرمی با کل بنا، پخ دیوار با شکستگی‌هایی حل شده است که آن را از نمونه‌های مشابه متداول خود متمایز کرده‌ است.

در این نما سلسله مراتبی از تقسیمات متفاوت فرمی، ناظر را در فهم نما و فضای داخلی آن کمک خواهد کرد. پلان این پروژه طوری طراحی شده است که تمام فضاهای اصلی و فرعی از نور طبیعی برخوردار اند و تنوع ابعاد پنجره‌ها در نما، نشانی از تناسب عملکرد هر فضا با میزان ورود نور طبیعی به دل آن است.
تراکم و یا عدم تراکم فرم مکعبی نما از یکدیگر، نوعی ریتم را در نما به وجود می‌آورد که طول زیاد جبهه‌ی غربی، اجازه‌ی بازی فرمی و درک این ریتم را فراهم می‌کند.
ضخامت متفاوت باکس‌های نما و عقب رفتگی بازشوها نسبت به سطح نما، شکست نور و ایجاد سایه روشن در نما را به همراه خواهد داشت و جداره‌ای از اتاق خواب که رو به ضلع غربی ست با حداقل بازشو علاوه بر خصوصی و دنج بودن آن، از فضا در برابر نور غرب محافظت می کند.
سنگینی بصری نما (فرمی صلب با حداقل بازشو) از سمت قرارگیری فضای اتاق خواب‌ها که فضایی خصوصی ست شروع خواهد شد و هرچه به سمت فضای عمومی‌تر خانه (پذیرایی و آشپزخانه) پیش می‌رود از سنگینی بصری نما کاسته می‌شود و با افزایش فضای بینابینی (بازشوها) به سبکی فرمی و آزادی فضای عمومی خانه نزدیک و در نهایت به فضای باز تراس (گشودگی فرمی) ختم خواهد شد.
متریال اصلی مکعب‌های به کار رفته شده در نما، سنگ سفید رنگ است، سطوح تیره و فضای خنثی بین آنها پروفیل‌هایی هستند.

برای این پروفیل‌ها در جداره‌ی اصلی بنا به دلیل مقاومت در برابر شرایط جوی از رنگ ماشین استفاده شده است و همچنین نما با متریال سفید رنگ و روشن خود به بنا سبکی و آزادی می‌بخشد و چنین مشخصه‌های ساده و غیر مبهم فضای مسکونی، ادراک را برای ذهن انسان آسان می‌کند و خوانایی فضای زیست را به همراه خواهد داشت.