شیراز

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی نویسندگان مریم اسماعیل دخت 1 سید امیر منصوری 2 مهدی شیبانی 3 1 پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشکدة معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران،

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی نویسندگان دلارام کاردارطهران  1    حمیدرضا قلیچ خانی 2 1 کارشناس ارشد نسخه‌شناسی و مرمت نسخه‌های خطی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. 2 دکتری

بیان مسئله: اجتماعات اقشار مختلف شهروندان، در مکان‌ها و فضاهایی صورت می‌گیرند که به طور کلی فضاهای جمعی نامیده می‌شوند. شهرنشینی ترجمة نیاز انسان به زندگی اجتماعی است. این نیاز در انواع رفتار، به طرق و اشکال گوناگون، با توجه به زمان‌های مختلف خود را نشان داده است. در دورة آل‌بویه شهر شیراز از قشرهای مختلفی تشکیل شده بود که هرکدام از این گروه‌ها اجتماعات خاص خود را داشتند و زیر سایة مدارای امیران آل‌بویه با دیگر مذاهب، و آزاداندیشی نسبی، این اجتماعات را در فضاهای متفاوت یا مشترک برگزار می‌کردند.
هدف پژوهش: این تحقیق با هدف بررسی فضاهای جمعی شهر شیراز در دوران آل‌بویه و نحوة تأثیر آن بر کالبد شهر انجام شده است. همچنین با این فرض که فضای موجود از تسامح امیران آل‌بویه با دیگر ادیان و اقوام باعث پویایی حیات جمعی و مکان‌های شهری شده بود، نقش اقشار مختلف در تولید فضای جمعی بررسی می‌شود.
روش پژوهش: روش تحقیق در این پژوهش، روش تفسیرِ تاریخی است. سپس با رویکرد تحلیلی، مکان‌های شهری و محل استقرار آنها در شهر شیراز، معاصر با دورة آل‌بویه بررسی می‌شوند. در این روند ابتدا تعاریف مکان‌های شهری و فضاهای اجتماعی جمع‌بندی خواهند شد و سپس با استفاده از این تعاریف و مستندات برداشت‌شده از منابع دست‌اول، تحقیق در مورد فضاهای جمعی شهر شیراز در دورة آل‌بویه انجام می‌گیرد.
نتیجه‌گیری: مسجدها، بازار، مدارس و مکاتب، کاخ‌های حکومتی، میدان‌ها، خانقاه و رباط، معابر، کنیسه‌ها، کلیساها‌ و آتشکده‌ها فضاهایی هستند که میزبان تعاملات اجتماعی ساکنین شیراز بودند. فضاهایی که اغلب توسط مردم ساخته می‌شد. از داده‌های تاریخی چنین برمی‌آید که این مکان‌ها به‌جز کارکردشان به عنوان یک هویت شهری برای قشرهای مختلف عمل می‌کرده است و محلات زیستی با ساکنان هم‌مسلک در اطراف آن به وجود می‌آمده است. بیشتر این فضاها در قسمت جنوب غرب محدودة تاریخی شهر شیراز قرار داشته‌اند.