مجموعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی رازی | دفتر معماری خط
موقعیت: ایران، کرج ، گوهردشت
معماران : جلال دادور، ژوبین دلاوریان
کارفرما: جوادی
سال : 1389-1390
کاربری : بهداشتی – درمانی، آزمایشگاه
مساحت پروژه : 2200 مترمربع
در این مسیر مدیریت آزمایشگاه بر آن شد تا کلیه مراحل احداث پروژه از مطالعات، برنامه ریزی، تهیه نقشه های فاز یک و دو و همچنین مدیریت منابع مالی و ساخت پروژه را به این گروه مهندسی واگذار نماید و اصرار بر این بود که ساخت پروژه پس از تهیه نقشه های اجرایی و اخذ جواز قانونی حداکثر 15 ماه بطول بیانجامد. بدین ترتیب علاوه بر پیمودن مراحل مختلف بخش معماری پروژه شامل تهیه نقشه های فاز صفر، یک و دو، برنامه ریزی برای تهیه نقشه های سازه و تاسیسات الکتریکی و مکانیکی و همچنین برنامه زمانی و مالی اجرای پروژه نیز آغاز شد تا پروژه در چهارچوب مالی و زمانی مورد نظر کارفرما پیش رود.
ساختمان جدید آزمایشگاه رازی کرج مطابق با سایر زمین های شهری، در 60 درصد قطعه زمین 280 متری در ضلع شمالی یک پارک محله ای بنا شده است. این ساختمان در 7 طبقه و با مساحت حدود 1500 مترمربع طراحی شده و پس از اخذ مجوز لازم ،طبقه زیر زمین 100 درصد زمین را اشغال کرده تا فضای زیر حیاط همکف به فضاهای تاسیساتی و خدماتی اختصاص داده شود. سازه ساختمان اسکلت فلزی با سیستم ترکیبی بادبند و قاب خمشی وسقفها کامپوزیت هستند ودر بخش هوادهی تاسیسات مکانیکی ، سیستم هوای تازه کامل با استفاده از 2دستگاه پکیج هوایی در بام بکار گرفته شده است.منبع ذخیره آب ،سیستم اعلان واطفاء حریق ،برق اضطراری ،شبکه کامپیوتر وتلفن مرکزی وسایر امکانات متناسب با یک مجموعه درمانی نیز در این مرکز پیش بینی شده است.
بطور کلی ساختمان از لحاظ نوع کاربری به 2 قسمت قابل تقسیم است : 3 طبقه زیرزمین، همکف و نیم طبقه شامل فضاهایی هستند که سرویس دهی به مراجعین را برعهده دارند و 4 طبقه فوقانی شامل فضاهای آزمایشگاهی مخصوص پرسنل و مدیریت آزمایشگاه می باشد. در تمامی طبقات با در نظر گرفتن یک استراتژی همگن معماری- تاسیساتی، فضاهای ارتباطی، خدماتی و سرویس های بهداشتی بر روی هم و در گوشه شرق و شمال شرقی پروژه که نور طبیعی نیز ندارد متمرکز شده است تا سایر فضاها عموماً بصورت آزاد و با پارتیشن های قابل جابجایی در اختیار فضاهای تخصصی آزمایشگاهی قرار گیرد.
شاید یکی از مهمترین نکات تاثیرگذار پروژه، جایگاه مراجعه کننده شامل بیماران و همراهان از ابتدای ورود به پروژه و مراحل سرویس دهی به آنان می باشد. با توجه به حضور تعداد زیادی از مراجعان در ساعات اولیه صبح (حدود 400 نفر در روز) و مساحت محدود پروژه در طبقات همکف و زیرزمین، جانمایی اجزای این طبقات و همچنین سیستم پاسخگویی مکانیزه به مراجعین به گونه ای تنظیم شد تا حداقل زمان و حداکثر سهولت برای گردش انجام امور یک مراجعه کننده حاصل گردد. و در عین حال بیماران اکثر زمان حضور خود در ساختمان را در طبقه همکف بگذرانند.
توجه به ساختار شکنی در حس فضایی ساختمان های درمانی دغدغه ای است که گروه طراحی از ابتدا به دنبال آن بود تا نتیجه کار، نوعی احساس مثبت را در میان مراجعه کنندگان برانگیزاند. با نوعی پافشاری، هدف طراحی در 3 طبقه پایین ساختمان که مردم و بیماران با آنها ارتباط مستقیم دارند دستیابی به یک هال ورودی، لابی و سالن پذیرش و سالن نمونه گیری دلپذیر بوده است تا برای مراجعه کنندگان خاطره ذهنی مثبتی از دریافت سرویس های درمانی در فضایی که می تواند سالن پذیرش یک هتل یا یک مجموعه فرهنگی باشد برجا بگذارد.
از نظر فضاسازی با حذف بخش قابل توجهی از مساحت طبقه اول و تبدیل آن به یک شبه نیم طبقه، گسترش عمودی واقعی در طبقه همکف بعنوان اصلی ترین محل استقرار مراجعه کنندگان شکل می گیرد و باز نمودن فضای پله به این طبقه بر وسعت دید و یکپارچگی آن می افزاید. تعبیه یک سطح شیشه ای با ابعاد حدود 20 مترمربع، دید متقابل فضای خارجی و داخلی را نیز به هال مرکزی پروژه می افزاید تا بدین ترتیب بتوان بر وسعت مجازی طبقه افزود و احساس متفاوتی را به مراجعه کنندگان هدیه نمود.
وجود این سطح شیشه ای بزرگ، بواسطه دید وسیعی که بصورت متقابل از داخل به خارج
ایجاد می کند احساس راحتی بیشتری را به سالن پذیرش یک ساختمان درمانی تزریق
می نماید و دیدن خیابان و رفت و آمدهای عمومی و جریان زندگی خارج از ساختمان،
کمک می کند سطح استرس طبیعی ناشی از حضور در مراکز درمانی به شدت کاهش یابد.
در 4 طبقه فوقانی که فضاهای تخصصی آزمایشگاهی هستند با بهره گیری از یک الگوی ثابت، 4 گونه سازماندهی فضایی متفاوتی پیاده شده است. گروه مهندسی پروژه با طراحی یک الگوی معماری – تاسیساتی واحد که شامل تمرکز فضاهای خدماتی ارتباطی و سرویس دهی در شرق و شمال شرقی طبقات و همچنین پیش بینی یک شبکه هوا رسانی، نورپردازی، تلفن، شبکه کامپیوتر بوده است امکان برنامه ریزی متغیر برای طبقات مختلف را فراهم نموده است. علاوه بر این با انتخاب پارتیشن قابل جابجایی دو جداره برای تیغه های جدا کننده داخلی که از روی کف سرامیک یکپارچه طبقات تا زیر سقف کاذب کناف سرتاسر پروژه ادامه می یابد و همچنین انتقال اکثریت نقاط سرویس دهی ثابت تاسیساتی مانند خطوط آب و فاضلاب به دیوارهای پیرامونی ساختمان، امکان تغییرات اتاقهای پروژه و جابجایی برخی از آنها در آینده را با حداقل ضرر و زیان فراهم سازد.
در مورد حال وهوای فضای داخلی طبقات آزمایشگاهی، با اینکه گروه اجباری مبنی بر استفاده از کاشی در دیوارهای پیرامونی داشت به این سمت و سو حرکت کرد تا ضمن بهره گیری از حداکثر شیشه در تیغه های جدا کننده داخلی که سالنهای وسیعی را در تصویر کارشناسان استفاده کننده قرار می دهد، با انتخاب حداکثر رنگ های روشن برای کف و حتی جنس پارتیشن های جدا کننده مجموعه، یک سالن یکپارچه با نمای کلی نزدیک به رنگ سفید برگرفته از تشابه به حداکثر لطافت و پاکیزگی را به ذهن متبادر سازد. در این میان برای جلوگیری از یکنواختی بیش ازحد، دربهای ورودی سالن ها از رنگ آبی استاندارد فضاهای بهداشتی و رنگ میزهای کار تمامی اتاقها از نقره ای انتخاب شد تا خطوط و نقاط رنگی را در زمینه ای سرتاسر نزدیک به سفید شبیه سازی کند.
در راستای تبیین ساختار طراحی چهره خارجی ساختمان ، بعنوان یک اصل توافق شده گروه بر این تصمیم بود که در پیش بینی روزنه های نورگیری برای نمای پروژه، اولویت با نیاز فضاهای داخلی پروژه باشد و متناسب با چیدمان بهینه ریز فضاها و دستگاه های مربوطه و تعداد کاربران ، سطوح نورگیر اختصاص یابد و بدین ترتیب حاصل این تصمیم، ایجاد ترکیب نامنظمی از پنجره های کوچک و بزرگ در بخش عمده ای از نمای پروژه بود. نکته دیگر تاکید مدیریت آزمایشگاه بر از دست ندادن سطوح مفید جهت نماسازی بویژه در طبقات آزمایشگاهی بود که گروه ناچار به پذیرش آن بود. به این موارد می توان مزاحمت نور غرب در عریض ترین نمای پروژه را نیز اضافه نمود که البته ساختمان 5 طبقه در آن طرف کوچه اصلی دسترسی تا حدی از این مزاحمت می کاهد.
بدین ترتیب و با در نظر گرفتن موارد فوق، گروه بر مبنای تلقی حسی و روانی خود از یک فضای درمانی، حجم ساده، خالص و بدون تزئیناتی را طراحی نمود تا با بکارگیری مصالح روشن بویژه در طبقات آزمایشگاهی، دورنمای ساده و مناسبی را در برابر مخاطبین قرار دهد.وبواسطه بکارگیری یک دسته از لوورهای آلومینیومی علاوه بر کنترل نسبی نور نامطلوب ، پنجره های نامنظم فضاهای داخلی را در محدوده یک صفحه مجازی وسیعتر قرار دهد.
در سطوح پایین تر و همچنین دیوار محوطه از یک نوع سنگ متفاوتی در رنگ و بافت استفاده شده تا فضای ورودی جذاب تر و دلپذیرتر گردد. در عین حال سعی بر این شده است تا پارک محله ای جنوب ساختمان تاثیر مطلوبی در فضای ورودی پروژه داشته باشد و ارتباط بصری مستمری را در هنگام ورود و خروج با مراجعین برقرار نماید.
با در نظر گرفتن تصمیم به استفاده از لایه های حجمی افقی و عمودی به جای تزیینات متداول ،گروه طراحی توجه ویژه ای به تناسبات احجام و نحوه جانمایی پنجره ها در این لایه ها معطوف داشته وسعی شده است تا اجزای نما از پایین به بالا ومتناسب با شعاع دید مخاطب سبکتر و با جزییات کمتر بکار گرفته شوند