خانه باغ جی | امیرفرشاد غفارزاده

همانطور که می دانید “طراحی” با “بازطراحی” دارای تفاوت های می باشند. تفاوت عمده این دو واژه در این است که در پروژه های باز طراحی علاوه بر این که ساختار کالبدی بنا از پیش شکل گرفته، بلکه ساختار ذهنی کارفرما هم از لحاظ اقتصادی و هم از نظر برنامه ی پروژه شکل گرفته است. از این رو یافتن راه حل یا ایده ای که افزون بر سازماندهی ساختار کالبدی پروژه بر اساس تعریف جدیدش، توانایی همگام سازی با ذهن کارفرمای پروژه را داشته باشد، در بازطراحی اهمیت بالایی دارد.

در این پروژه وضعیت موجود شامل دو توده ی ساختمانی بود که عبارتند از اسکلت بنای اصلی در مرکز زمین و سوله ی انبار قدیمی در منتهی علیه شرق زمین. اسکلت بنای اصلی پروژه دارای هندسه ای بسیار نا منظم و تکه تکه بود. چرخش ۴۵ درجه ای دستگاه پله در قسمت ورودی (غرب) نیز موجب تشدید این ناهماهنگی و ناموزونی شده بود. سوله ی انبار قدیمی هم با توجه به این که به واسطه ی کارفرما برای استخر و سایر ملحقات آن در نظر گرفته شده بود، از لحاظ سازه ای و ابعاد و ارتفاع، جهت کاربری مورد نظر مناسب نبود. با توجه به مسائل مطرح شده سوال اصلی در پروژه چنین بود که چگونه می توان دو توده ی مجزا با هندسه ای بی نظم، ناهمگون با عملکردهای مختلف را در یک بنا به وحدت رساند؟ ایده ی اصلی طراحان استفاده از زمین در راستای تعریف باغ و تبدیل “خانه” به “خانه باغ” بود.

در معماری ایرانی وجود باغ در پاسخ به نیازهایی شکل می گیرد: نیاز به حرکت، سکون، وحدت، کثرت، معنا، طبیعت، هندسه و غیره با پاسخ به سطح زیرین پاسخ گفته می شود. وجود سطح زیرین با ایجاد همگرایی میان عناصر متفرق، میان اجزا نظم ایجاد می کند و به  علاوه از این سازماندهی نیز تأثیر می پذیرد. از این رو جهت بازتعریف الگوی خانه-باغ در سایت مورد نظر هر یک از سه عنصر خانه، استخر، و باغ به صورت مجزا توسط معماران مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند و بعد از تعریف الزامات درونی و عملکردی هر یک، با تسری این نظامات در هم، سعی بر ایجاد زبانی واحد در این پروژه داشتند.

اسکلت بنا نیاز به تعریف هندسه ای منظم و همگن داشت که افزون بر هماهنگ بودن با ساختار عملکردهای درونی، نیازهای اقلیمی را نیز مرتفع سازد و با کنترل دید از پلاک های مجاور، برای ساختمان محرمیت را فراهم سازد.

سوله‌ ی قدیمی موجود جهت تبدیل شدن به استخر، علاوه بر این که نیاز به برداشتن یک ردیف از ستون‌ های سازه و گسترش ابعاد پلان داشت، بلکه به جهت ارتفاع کم سقف، نیاز داشت که سطح زمینش حداقل ۶۰ سانتی متر پایین تر از حد معمول برود. اما باغِ  این مجموعه به عنوان مهم‌ترین بخش طراحی، به صورت بستری یکپارچه تعریف شد که از قسمت غرب آغاز شده و با افزایش ارتفاع تا ۴۵+ به سمت جنوب و به علاوه کاهش ارتفاع به ۵۰- در منتهی الیه شرقی زمین در جوار استخر همزمان تعریف یک توپوگرافی جدید برای باغ، اختلاف ارتفاع ۱۳۵ سانتی متری میان ساختمان مسکونی و سطح استخر را از بین می‌برد. از طرفی دیگر، سازمان دهی داخلی باغ در تعامل با هندسه‌ ی ساختمان، به چهار قسمت مجزا تبدیل شد که با بازخوانی عناصر باغ ایرانی همچون کرت بندی ها، مسیرهای حرکت، فضاهای سبز و آبنما‌ها، هر‌کدام از این چهار قسمت به طوری سازماندهی شدند که در عین داشتن ویژگی های مختص به خود، دارای وحدتی با کلیت باغ و بنا می باشند.